گام های نوشتن مقاله ISI
گام اول
بسیاری از دوستان به دلایل مختلف، از جمله چاپ مقاله برای ممتاز بودن و قبولی بدون آزمون در دکتری، ارتقا یا اینکه یه همین جوری یه چیزی چاپ کرده باشند، اقدام به نوشتن مقاله آی اس آی می کنند. این نگاه شاید برای مجلات داخل جواب بدهد، اما برای مجلات خارج و بویژه آی اس آی، به هیچ عنوان درست نیست. برای چاپ مقاله در مجلات داخل، کافی است که با یکی از اساتید صاحب نفوذ اقدام به نوشتن مقاله نمایید که به احتمال زیاد هم موفق می شوید، زیرا مجلات داخل بیشتر به اعتبار استاد بها می دهند تا به اصل مقاله یا کاربردی بودن مقاله. اما برای مجلات آی اس آی حتما باید یه چیز درست و حسابی آماده کرده باشید. بعضی از دوستان نگران زبان انگلیسی هستند، درست است که مسلط بودن به زبان انگلیسی خیلی کمک می کند، اما می توان همان فرمت ارایه اطلاعات را در فارسی رعایت کرد و بعد مقاله را هم ترجمه و هم ویرایش زبانی کرد (در دو مرحله و توسط دو مترجم مختلف).
پس، اولین و مهمترین گام در نوشتن مقاله آی اس آی، این است که از این توهم بیرون بیاییم که می خواهیم یه چیزی چاپ کنیم، مهم نیست که کجا و با چه محتوایی، فقط آی اس آی باشه!
مطمئن باشید با این دیدگاه هیچ وقت نمی توانید یه مقاله درست و درمان چاپ کنید، زیرا در اولین مرحله ای که به تولید رسیدید، فقط می خواهید که سریعا مقاله را بفرستید و از تکمیل آن خودداری می کنید و همین عجله کردن یا صبر و تحمل اندک به محتوای کار ضربه ای کلیدی می زند…
هدف در نوشتن مقاله علمی، کمک به توسعۀ دانش در آن زمینه خاص است، اگر به این دیدگاه برسیم، دیگر هیچ وقت در ساعات طولانی و خسته کننده مقاله نوشتن کم نمی آوریم و مهمتر اینکه نوشتن ما در آن زمینه ادامه پیدا می کند. بسیاری از دوستان به محض چاپ مقاله شان در یک مجله آی اس آی، دیگر نوشتن در آن زمینه را رها می کنند. ادامه دادن به چاپ مقاله در یک زمینه خاص، به کارهای ما جهت می دهد…
گام دوم – انتخاب موضوع
موضوعی که برای نوشتن مقاله انتخاب می شود نباید خیلی کلی باشد که بتوان برای آن کتاب نوشت. بطور کلی، انتخاب موضوعات بین رشته ای خیلی خوب است؛ یعنی استفاده از روش های یک رشته در رشته دیگر. برای مثال، تعیین نیازهای آموزشی کارکنان، تعیین و بهبود مولفه های موثر بر اجتماعی سازی، ارتقای کیفیت خدمات، تعیین استراتژی کلان سازمان، طراحی برنامه ها، نیاز سنجی پژوهشی و تعیین اولویت ها، تعیین شاخصهای بهره وری، ارزیابی عملکرد بوسیله روشهای QFD، fuzzy-QFD، ANP، fuzzy-ANP، AHP، fuzzy-AHP ،Statistical clustering ،DEA ، Goal Programming و شبکه های عصبی هر کدام می تواند یک مقاله آی اس آی باشد. گاهی وقت ها تصور می شود که نوشتن مقاله در فنی مهندسی خیلی راحت تر از علوم انسانی است. در حالی که دانشجویان رشته های علوم انسانی گزینه های بیشتری برای انتخاب موضوع دارند. مثال بالا را با دقت بررسی کنید. یک موضوع با چندین روش مختلف. می توان با موضوع های بالا نزدیک به ۵۰ مقاله آی اس آی نوشت. یکی از اساتید (با درجۀ استاد تمام) نقل می کرد که در رشته شیمی یک نفر یک گرم طلا را با ماده ای دیگر مخلوط می کند و نتیجه را یک آی اس آی چاپ می کند و فرد دیگر می آید همان آزمایش را با دو گرم طلا انجام می دهد و یک مقاله آی اس آی دیگر چاپ می کند. واقعا چنین چیزی صحت ندارد، در علوم مهندسی و پایه برای هر مساله ای راه حلی وجود دارد که یا آنرا بکار می گیرند و یا منتظر می شوند که پیشرفت علم به جواب آن برسد. اما، در علوم انسانی بسته با تعریف ما از مساله جوابهای مختلفی بدست می آید و گاهی وقت ها تعریف مساله نسبی است که هیچ گاه برای آن جوابی یافت نمی شود.
بگذریم، بهتر است ما هم کمی دید فنی پیدا کنیم و با این دید برویم سراغ مسائل که می خواهیم آنها را حل کنیم. حال می رویم سراغ روش های حل مساله. از دوستان و هم اتاقی ها می توان به بهترین بحو برای مقاله استفاده کرد. بنشینید و با هم بحث کنید ببینید با تلفیق مباحث روز در هر دو رشته به چه چیز هایی می توان دست یافت. بیشتر از بچه های آمار، مدیریت صنعتی و صنایع می توان برای روش های جدید و کمی استفاده کرد.
راه دیگر برای یافتن موضوع مناسب، مسائلی است که علاقه فردی شما است و شما با آنها درگیر هستید. در مورد آن فکر می کنید و به راه حل هایی می رسید. حال از کسی که در رشته ای دیگر، روش هایی را بکار گرفته است، بخواهید برای ساماندهی مقاله در قالب آن روش تحقیق به شما کمک کند.
کسانی که در نوشتن مقاله مبتدی هستند، می توانند مجلات معتبر رشته خودشان و رشته های نزدیک به آن را پیدا کنند (در وبلاگ اکثر آنها آمده است). بعد کل مقالات دو سال اخیر هر مجله را بخوانند، در این صورت خیلی خوب دستشان می آید که هر مجله چه نوع مقالاتی را چاپ می کند؛ بخصوص مقالات در دست چاپ. مثلا، بعضی از مجلات به آمار و ارقام اهمیت بالایی می دهند، ولی بعضی دیگر تحلیل نویسنده و نتیجه گیری برای آنها خیلی اهمیت دارد. در این حالت سعی کنید تراوشات ذهنی تان را در همان قالبی که مجله می خواهد ارایه کنید.
یکی از دوستان دیگر نقل می کرد که من کل مقالات یک مجله را خواندم، بعد از داخل هر مقاله مطالبی را جمع آوری کردم. همانها را به شکل یک مقاله فرستادم و چاپ شد. این نیز روش مناسبی است. البته، به این نوع مقالات اصطلاحا مقالات مروری یا Review گفته می شود.
برای دانشجویان ارشد و دکتری انتخاب موضوع کار دشواری نیست، زیرا آنها موضوع را قبلا در پایان نامه انتخاب کرده اند. با فرض اینکه موضوع انتخاب شده است به سراغ گام بعدی می رویم.
البته به یاد داشته باشیم فرآیند نوشتن مقاله با فرآیند انجام تحقیق یا پایان نامه تفاوت های زیادی دارد…
در مرحله سوم در نوشتن مقاله آی اس آی، یعنی زمانی که عنوان دقیق مقاله را انتخاب کرده اید، کارتان را با بررسی کارهای دیگران در آن زمینه آغاز نمایید. البته با معیارهای زیر نیز می توانید در مجلات آی اس آی، به دنبال عناوینی بگردید که برای جامعه علمی تازگی دارد.
ابتدا به سایت های علمی مختلف که حوزه وسیعی از نشریات و کتب را چاپ می کنند بروید. قاعدتا خیلی از این سایت ها، برای ارایه سرویس پول دریافت می کنند که این پول را دانشگاه می پردازد. پس باید در سایت دانشگاه به جستجو بپردازید.
فهرست جامعی از سایت های علمی معتبر در سایت اداره کل تامین تجهیزات و اطلاعات علمی دانشگاه تهران آمده است. برای نمونه به پایگاههای زیر مراجعه نمایید:
Science Direct
Springer
Emerald
Oxford Journals
John Wiley
در این پایگاه دانشگاه تهران، راهنمای جستجو در هریک از این سایت های علمی ارایه شده است. مطالعه دقیق آنها باعث می شود با زمان بسیار کمتری، به مقالاتی که می خواهید سریعتر دسترسی پیدا کنید.
در تک تک این سایت ها به دنبال مقالاتی بگردید که با موضوع انتخابی شما (و احیانا پایان نامه شما) ارتباط دارند. آنها را دانلود کنید. معمولا در خیلی از موضوع ها، تعداد مقالات زیاد است. در دو موضوع برای مقالات در حال انجام، اولی ۲۵۴ و دومی ۱۵۷ مقاله دانلود کردم که می خواهم به تدریح آنها را بخوانم.
در حین خواندن مقالات مطالب زیادی در مورد نحوه نوشتن، جمله بندی و ساختار مقاله بدست می آید. این قسمت از کار کمی خسته کننده است، اما سعی کنید طفره نروید و کارتان را با دقت انجام دهید. قالب جملات را بردارید، بعد محتوای خودتان را در آن قالب بریزید (واژه ها را عوض کنید اما زمان فعل ها و نحوه ارتباط دو جمله در یک پاراگراف را دست نزنید). این کار تمرین خوبی برای یادگیری انگلیسی نوشتن است. وقتی که تعدادی از مقالات را با دقت بررسی کردید، متوجه می شوید که دیگران چگونه نوشته اند. حتی می توانید ادبیات نظری را صرفا با جمع آوری از بقیه مقالات بصورت گیومه تنطیم کنید. یادمان باشد که ادبیات نظری نباید زیاد باشد، صرفا در حدی که کار ما را با مقالات قبلی مرتبط سازد، نه اینکه تمام مفاهیم را بخواهیم توضیح دهیم. توضیح بیش از حد بدیهیات داور را خسته می کند، زیرا داور به ادبیات نظری اشراف کامل دارد.
کم بودن تعداد صفحات مقاله نیز عامل مهمی در موفقیت مقاله است، اگر مقاله در تعداد زیادی صفحه نوشته شده باشد، باعث سردرگمی داور و خوانندگان می شود. در حد ۱۰ تا ۱۲ صفحه مطلوب است. سعی کنیم از دید یک خواننده به مقاله نگاه کنیم.
نکته خیلی مهم
بعضی از دوستان بعد از اتمام پایان نامه، شروع به خلاصه کردن پایان نامه می کنند، مثلا پایان نامه ۱۵۰ صفحه ای را به ۱۴ تا ۱۵ صفحه می رسانند. بعد فکر می کنند که مقاله پایان نامه شان آماده است. همواره بیاد داشته باشیم نوشتن مقاله سخت تر است از کاری که برای خود تحقیق انجام می دهیم.
یعنی وقتی پایان نامه تمام شد، تازه پروژه نوشتن مقاله شروع می شود. ادبیات نظری باید از اول به انگلیسی نوشته شود؛ چون کار زیاد سختی نیست، باید مقالات مختلف را بخوانید و از مطالب مهم آنها کپی کنید. بعد بین آنها ارتباط منطقی برقرار کنید. در حد دو تا سه صفحه. این کار حتما بعد از اتمام پایان نامه انجام می شود و هیچ ارتباطی به فرآیند پایان نامه ندارد.
پس بطور خلاصه برای بررسی ادبیات نظری مراحل زیر پیشنهاد می شود:
مراجعه به سایت های علمی و دانلود مقالات مرتبط؛
خواندن مقالات و الگو برداری از نحوه نوشتن؛
جمع آوری ادبیات نظری (کپی کردن جملات)؛
ایجاد ارتباط منطقی بین پاراگراف های کپی شده.