بعد از چکیده، فصول اصلی شروع می شوند که صفحه اول آن با شماره گذاری یک خواهد بود ولی بر روی آن نوشته نمی شود. این فصل به معرفی پژوهش می پردازد.
هدف از فصل اول آشنا ساختن خواننده با کلیات تحقیق است. حداقل محورهای که لازم است مطرح شود به شرح زیر است:
1.مقدمه (حدود یک پاراگراف)
در مقدمه با آوردن مطالبی برای خواننده ذهنیتی را برای مخاطب ایجاد می کند. (با مبانی وکلیات تحقیق اشنا می کند). مقدمه نباید طولانی باشد. مطالب حاشیه ای و غیر مرتبط و مطالبی که در فصل های دیگر باید توضیح داده شود را در این قسمت بیان نکنید.
2. بیان مساله پژوهش
تدوین بیان مسئله، اهمیت و وجوه تمایز پژوهش به شیوه مناسب، نقش بسیار مهمی در پذیرش یک طرح پژوهشی ایفا می نماید. این بخش از پژوهش چرایی و دلایل انجام پژوهش را مطرح می سازد .بطورکلی بیان مسئله از سه بخش اصلی تشکیل میشود:
بخش اول: این بخش برای تعریف مشکل پژوهش پیش بینی شده است. دراین بخش باید کلیه متغیرهای اصلی را مطرح ساخت و روابط آنها تشریح کرد. دراین بخش درصورت لزوم می توان به تاریخچه بروز مسئله پرداخت و سیر تحولات را مطرح ساخت. یکی دیگر از اجزای بخش اول بیان مسئله، اهمیت مساله است. دراین قسمت، باید مشخص نمایید که چرا انجام پژوهش مهم است، برای چه کسی و کدام سازمان اهمیت دارد و اهمیت پژوهش در کدام زمینه است. از دیگر اجزای این بخش ، می توان به نحوه برخورد با مشکل، راه حل ها و خدمات موجود اشاره نمود. بالاخره آخرین محوری که در بخش اول بیان مسئله باید مطرح کردد بحث عوارض ناشی از تداوم مشکل است. در اینجا باید تشریح شود که اگر اقدامی صورت نپذیرد، براساس شواهد موجود و روند پیشرفت، با ثابت بودن متغیرها، مشکل چگونه تداوم خواهد یافت.
بخش دوم: در این بخش باید راه حل یا عوامل موثر برحل مشکل مطرح شوند. برای این منظور یافته های پژوهش های مربوط بسیار مفید خواهند بود.
بخش سوم: در بخش پایانی بیان مسئله، باید منظور از انجام پژوهش، توضیح دقیق تری از این که می خواهید در این پژوهش چه کاری را به انجام برسانید وجزییات بیشتری از کار را مطرح سازید.
آنچه که در دوبخش نخست بیان مسئله بسیار حایز اهمیت است، موضوع استناد است .تمامی مطالبی که در بخش اول و دوم باید از استناد علمی درستی برخوردار باشند.
3. اهمیت انجام پژوهش و وجه تمایز پژوهش با سایر پژوهش ها
اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش عبارت است از مجموع اطلاعاتی که مشخص می‌کند نتایج این تحقیق، تا چه حد بر ای محقق و نیز تا چه حد برای دیگران مفید و مثمر می‌باشد. به عبارت دیگر، نتایج این تحقیق منشأ چه دستاوردها و آگاهی‌های جدیدی است؟ به هنگام نوشتن اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش توجه داشته باشید که اولاً، مشخص کنید که این پژوهش چه موردی را برای دیگران روشن خواهد کرد و یا در چه موردی اطلاعات جدیدی در اختیار دیگران خواهد گذاشت .ثانیاً، نتایج حاصل از این پژوهش در کجا و کدام قسمت و چگونه مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در این زمینه باید معلوم شود که نتایج حاصل از این پژوهش چگونه در قسمت‌های مختلف آموزش، خدمات و مدیریت حرفه موردنظر و یا گسترش علم به‌طور اعم تأثیر خواهد گذاشت.
4. اهداف پژوهش
یکی از عناوین مهمی در طرح پژوهشی اهمیت پژوهش است. در اهمیت پژوهش لازم است مشخص نمایید که درچه زمینه ای، چه بخشی از آن، برای چه کسانی، و تا درجه ای انجام پژوهش شما اهمیت دارد.
5.سوالات پژوهش
سوالات پژوهش دقیقا برگرفته از اهداف ویژه خواهند بود. سوالات پژوهشی باید نظمی سیستماتیک و به ازا هر هدف و ویژه، یک سوال پژوهشی و دقیقا با همان متغیر یا متغیرهای موجود در آن هدف ویژه طرح گردد.
6.فرضیات پژوهش
در پژوهش های کمی و تجربی و در پژوهش های ترکیبی، شاهد تدوین فرضیه هستیم. در این پژوهش ها، فرضیه همواره برگرفته از سوال پژوهش است.
7. دامنه پژوهش
الف – قلمرو موضوعی: در طرح تحقیق حیطه موضوعی موضوع و مساله پژوهش باید بطور کلی و همچنین بطور خاص و جزئی بیان شود.
ب – قلمرو مکانی: محیط پژوهش مکانی است که تحقیق در آن انجام می شود. محیط پژوهش بایستی به دقت توصیف شود و معلوم گردد که پژوهش در چه مکانی صورت می گیرد. در ثوصیف محیط پژوهش و ویژگی های آن باید دلیل انتخاب آن محیط برای انجام پژوهش مورد نظر را توضیح داد و استدلال نمود که چرا محیط انتخابی، محیط مناسبی برای انجام این پژوهش است.
ج – قلمرو زمانی: با توجه به انجام پژوهش در دامنه زمانی خاصی و اهمیت زمان در جمع آوری داده ها و همچنین ارائه یافته های پژوهش در طرح تحقیق قلمر و زمانی به شکلی واضح و روشن مورد توجه و اشاره قرار می گیرد.
8. امکانات و محدودیت های پژوهش
همواره پژوهشگران در تحقیقات خود با محدودیت‌هایی مواجه هستند که بخشی از آنها حتی در ابتدای کار نیز خود را نشان می‌دهند. از عمده‌ترین ارکان تحقیق و پژوهش دسترسی به آمار و اطلاعات است. در این زمینه مشکلاتی وجود دارد که موجب شده خدمات تحقیقاتی از قبیل دسترسی به کتب ، مجلات ، آمار ، بانک‌های اطلاعاتی و … در کشور به‌راحتی ممکن نباشد. بخشی از این مشکل ناشی از فقدان یا کمبود هر یک از خدمات تحقیقات فوق است. و از سوی دیگر فرهنگ غلط، سبب خصوصی تلقی کردن این موارد شده و در نتیجه افراد و مؤسسات به‌نوعی از انتقال‌یافته‌های خویش به دیگران خودداری می‌کنند. از سوی دیگر تغییرهای ناخواسته که ممکن است حاصل طرح‌ها و روش‌های ویژه‌ای باشند که در تحقیق بکار گرفته می‌شوند، غالباً به گونه‌های مختلف، اعتبار درونی و بیرونی تحقیق را به مخاطره می‌اندازند.
9. تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرها
در غالب پژوهش‌ها به ویژه پژوهش‌های کمی، مقوله متغیر همواره مطرح بوده و حساسیتی ویژه یافته است. شناخت دقیق متغیرها تنوع آنها، وجوه تمایز متغیرها از یکسو و شناخت نقش آنها از سوی دیگر اهمیتی بسزا دارد.
بخش‌هایی از اطلاعاتی را که در فرم پروپوزال وجود دارد، مطابق با محورهای فوق بوده و مناسب برای فصل اول است، انتخاب و در جای خود درج کنید.
نکته 1) فراموش نکنید که برخلاف پیشنهاد پژوهش که زمان افعال آینده‌اند، هنگام تدوین پایان‌نامه و رساله، زمان‌ها باید به صورت گذشته بیان شوند.
نکته 2) فصل اول و سوم تقریباً شبیه به هم می‌باشد، فصل اول کلیت ارائه میشود ولی فصل سوم باید کاملاً توضیح داد. (برای مثال در فصل اول روش آزمون استفاده شده فقط بیان میشود ولی فصل سوم روش آزمون استفاده شده، مزایا و معایب هم توضیح داده میشود).
اما مطالبی که در این دو فصل ارائه میشود باید کاملاً متفاوت از هم باشد، اگر این دو فصل کپی باشند ایراد می‌گیرند. برای مثال فرضیه‌ها را در فصل اول به صورت فرعی و اصلی بیاریم ولی در فصل سوم پشت سر هم باشند یا متغیر اصلی و وابسته را فصل اول بیاریم، متغیر کنترلی و تعدیل کننده را در فصل سوم بیاریم.
در صورتی که در مرحله پروپوزال، محتوا به خوبی تدوین شده باشد، معمولاً در نگارش فصل اول مشکل جدی وجود نخواهد داشت. فقط مطالب جدیدی را که پس از تصویب پروپوزال یافته‌اید، باید به این بخش اضافه شود.