روش های متفاوتی برای جمع آوری داده ها ، مطالعه و تجزیه و تحلیل داده ها در رشته های تحصیلی مختلفی وجود درد که به عنوان بخش روش تحقیق پایان نامه در نظر گرفته می شود.

در علوم انسانی و اجتماعی با توجه به تعدد عوامل و متغیرها در روابط بین پدیده‌ها، انواع روش های تحقیق به کار گرفته می‌شود. به همین جهت روش‌های تحقیق در قالب‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و انواع گوناگونی از روش‌ تحقیق ارائه شده است. از جمله می‌توان به روش‌ تحقیق پایه‌ای، اکتشافی، توصیفی، تبیینی، ارزیابی، تجربی و استراتژیک اشاره کرد.

در برخی از موارد تقسیم بندی روش تحقیق بر مبنای موضوع تحقیق انجام می‌گیرد که می‌توان تحقیقات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، اقتصادی و نظامی را در این طبقه بندی جای داد. چنانچه بر اساس ماهیت کاربردی، نظری و یا توسعه‌ای بودن، روش تحقیق انتخاب شود، تحقیقات به کاربردی، بنیادی و توسعه‌ای تقسیم بندی می‌شود.

دسته بندی روش های تحقیق :
در علوم و رشته های مختلف از روش های متفاوتی برای جمع آوری داده ها ، مطالعه و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده می شود از نظر روش تحقیق، روش های مختلفی از جمله تاریخی، توصیفی ، علی یا پس از وقوع و تجربی وجود دارد. تحقیقات تاریخی، فعالیتی است که برای شناخت از واقعیت های گذشته در جهت درک و فهم بهتر وضعیت موجود صورت می گیرد. محقق باید اسناد و مدارک گذشته را به طور دقیق مستند ، جمع آوری ، مطالعه و تجزیه وتحلیل نماید.

تحقیقات توصیفی : محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است که شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می شود. تحقیقات توصیفی هم جنبه ی کاربردی دارند هم جنبه ی مبنایی، که در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها و همچنین بقرنامه ریزی ها استفاده می شود .

به طور کلی تحقیقات توصیفی را می توان به چندین گروه تقسیم کرد که برخی از آنها عبارتند از پیمایشی، همبستگی، پس رویدادی، اقدام پژوهی و مطالعه موردی .

تحقیق پیمایشی : در این نوع تحقیق هدف بررسی توزیع ویژگی های یک جامعه است و بیشتر تحقیق های مدیریت از این نوع می باشد. در پژوهش پیمایشی پارامترهای جامعه بررسی می شوند .در اینجا پژوهشگر با انتخاب نمونه ای که معرف جامعه است به بررسی متغیرهای پژوهش می پردازد.

پژوهش های پیمایشی به چندین دسته تقسیم می شود:

روش مقطعی : گردآوری داده ها درباره ی یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی خاص . برای مثال بررسی میزان علاقه دانشجویان سال اول دبیرستان به ادامه تحصیل در یک رشته خاص.در بررسی پیمایش طولی، داده ها در طول زمان گردآوری شده تا رابطه ی بین متغیرها در طول زمان سنجیده شود.
روش دلفی : در این نوع تحقیقات رابطه ی میان متغیر ها براساس هدف پژوهش تحلیل می گردد. در تحقیقات همبستگی اگر هدف پیش بینی متغیر های وابسته براساس متغیرهای مستقل باشد به متغیر وابسته متغیر ملاک و به متغیر مستقل متغیر پیش بین می گویند .همچنین وجه تمایز تحقیق همبستگی با تحقیق آزمایشی در این است که در اینجا متغیرهای مستقل دستکاری نمی شوند .
روش تحقیق براساس هدف به چندین دسته تقسیم می شود:
همبستگی دو متغیری : هدف بررسی رابطه همزمانی متغیر ها است به عبارت دیگر میزان هماهنگی تغییرات دو متغیر است. در بیشتر تحقیقات همبستگی دو متغیری از مقیاس فاصله ای با پیش فرض توزیع نرمال و محاسبه ضریب همبستگی پیرسون استفاده می شود.

تحلیل رگرسیون : در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی یک یا چند متغیر ملاک براساس یک یا چند متغیر پیش بین است. اگر هدف بررسی یک متغیر ملاک از یک متغیر پیش بین باشد از رگرسیون ساده استفاده می شود. اگر بررسی یک متغیر ملاک براساس چند متغیر پیش بین باشد از رگرسیون چندگانه استفاده می شود. اگر همزمان چند متغیر ملاک براساس چند متغیر پیش بین بررسی شود از رگرسیون چند متغیری استفاده می شود.

تحلیل کوواریانس : در برخی از موارد هدف بررسی مجموعه ای از همبستگی های بین دو متغیر در جدولی به نام ماتریس همبستگی یا کوواریانس است که با پیشرفت در زمینه نرم افزارهای آماری میسر شده است. تحلیل عاملی و حل معادلات ساختاری از این دسته هستند .

تحقیق پس رویدادی: به تحقیق پس رویدادی تحقیق علی مقایسه ای نیز گویند. تحقیق پس رویدادی به تحقیقی گفته می شود که پژوهشگر علت احتمالی متغیر وابسته را مورد بررسی قرار می دهد چون متغیر مستقل و وابسته در گذشته رخ داده اند لذا این نوع تحقیق غیر آزمایشی را تحقیق پس رویدادی می گویند.

تحقیق اقدام پژوهی: اقدام پژوهی به معنی اقدام در عمل است. پژوهش در عمل نوعی از مطالعه و بررسی است که افراد برای تغییر وضعیت نامطلوب و رسیدن به به وضعیت نسبتا مطلوب و در نهایت بهسازی کارها در محیط شغلی شان به کار می برند .
در واقع اقدام پژوهشی فرایندی تکراری است و دربرگیرنده ی فعالیت محقق و مشارکت کنندگان است و سعی در دستیابی به واقعیت به صورت تفضیلی دارد.
در اقدام پژوهشی بر خلاف مطالعه موردی محقق خود به عنوان مشارکت کننده در اجراست. تحقیق موردی Case در لغت به معنای مورد، نمونه، سرگذشت و حالت و واژه study به معنای مطالعه، بررسی، پژوهش و تحقیق آمده است. در فارسی از Case Study با تعابیر مختلفی همچون مطالعه موردی، نمونه پژوهی، مورد پژوهی و قضیه پژوهی یاد شده است .

مطالعه ی موردی: به زبان ساده، روشی است که از منابع اطلاعاتی هر چه بیشتر برای برسی نظام مند افراد، گروه ها، سازمان ها یا رویدادها استفاده می کند. مطالعه موردی، هنگامی انجام می شود که پژوهشگر نیازمند فهم یا تبیین یک پدیده است.

تحقیق کیفی و مطالعه موردی: مطالعه ی موردی یکی از روش های تحقیق کیفی است و با توجه به این که یکی از ویژگی های عمده تحقیق کیفی، تمرکز آن بر مطالعه عمیق نمونه ی معانی از یک پدیده است، به همین دلیل، گاهی به پژوهش کیفی، پژوهش موردی نیز گفته می شود .